W Gryficach znajduje się Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych, która stanowi fascynujące miejsce dla miłośników historii transportu. Wystawa ta, która została uruchomiona w 1993 roku, ma swoje korzenie w wcześniejszym muzeum oraz skansenie kolei wąskotorowych, które miało swoje początki w 1973 roku.
Obiekt jest usytuowany przy ulicy Błonie 2 i zajmuje imponującą powierzchnię wynoszącą 5,5 tysiąca metrów kwadratowych. To idealne miejsce, by poznać bogatą historię transportu kolejowego na Pomorzu Zachodnim oraz zyskać wgląd w niezwykłe eksponaty związane z koleją wąskotorową.
Historia
Skansen Parowozów w Gryficach to miejsce o bogatej historii, które zostało oficjalnie założone w 1973 roku. Jego celem było zgromadzenie i zachowanie parowozów Pomorskich Kolei Dojazdowych, które zostały wycofane z użytku. Początkowo, tabor był składowany na torze przy lokomotywowni, co stanowiło początek fascynującego procesu ochrony tego niezwykłego dziedzictwa kolejowego.
W roku 1978, skansen zyskał nowy status, stając się oddziałem Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, które wtedy było częścią Ministerstwa Transportu. W tym czasie miejscowość gryficka została nie tylko zauważona w skali krajowej, ale także znalazła się na mapie miłośników kolejnictwa jako Stała Wystawa Taboru Kolejowego w Gryficach.
W 1993 roku nastał nowy rozdział, gdy eksponaty zostały przeniesione na nowy obszar wystawowy, rozciągający się na 5,5 ha i składający się z równoległych torów. Wraz z taborami, powstały też sale wystawowe, w których prezentowane były modele kolejowe oraz inne eksponaty związane z historią kolejnictwa.
Jednakże, w 2009 roku, Muzeum Kolejnictwa w Warszawie zostało przekazane Województwu Mazowieckiemu, co doprowadziło do decyzji o likwidacji placówek poza tym województwem, w tym również skansenu w Gryficach. W tej sytuacji, rozpoczęto wywożenie eksponatów, w tym cennych parowozów i kolekcji modeli.
Na szczęście, prawdziwy przełom nastąpił 31 maja 2010 roku, kiedy zawarto porozumienie, które umożliwiło przejęcie skansenu przez Województwo Zachodniopomorskie. Od 1 lipca tego samego roku, ponownie stał się on ważnym punktem na mapie regionalnej, włączając się w struktury Muzeum Narodowego w Szczecinie. Ta decyzja zapewniła dalszy rozwój i ochronę tego unikalnego dziedzictwa kolejowego dla przyszłych pokoleń.
Eksponaty
W pawilonie muzeum można znaleźć imponującą wystawę modeli kolejowych oraz fotografii, które dokumentują historię kolei wąskotorowych i normalnotorowych na Pomorzu Zachodnim. Ekspozycje obejmują zarówno materiały z czasów niemieckich, sięgające do 1945 roku, jak i polskie dokumenty przedstawiające dzieje lokalnych kolei.
Do roku 2008 w zbiorach skansenu znajdowało się łącznie 14 parowozów wąskotorowych, których szerokość toru wynosi 1000 mm, a także wiele innych pojazdów trakcyjnych i wagonów. W ich skład wchodzą:
- parowozy: Px48-3912, Tx7-3501, Tx7-3502, Tyn6-3632, Tyn6-3636, Txn8-3811, Ty9785, Tya6-3326,
- lokomotywa Lxd2-462,
- wagony: MBxd1, MBxd2-311, Bxhpi, Bhi, a także wagony towarowe oraz „retro”,
- transportery dla pojazdów normalnotorowych, pługi odśnieżne, drezyny i inne pojazdy.
Wśród cennych eksponatów Gryfickiego Skansenu wyróżniają się parowozy typu Tyn6, które zostały wyprodukowane w zakładach metalurgicznych AG Vulcan Stettin. Dodatkowo, część z nich pochodzi z znanych fabryk, takich jak KraussMaffei w Monachium oraz Orenstein/Koppel z Berlina. Wszystkie te lokomotywy powstały w latach 1909–1928. Szczególnie wzbogacają wystawę polskie lokomotywy, które zostały wyprodukowane w latach 50. XX wieku w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie.
Aktualny stan lokomotyw w skansenie na rok 2008
| Typ | Pochodzenie | Producent | Rok produkcji | Stan |
|---|---|---|---|---|
| Tx7-3501 | Saatziger Kleinbahnen 51J | AG Vulcan Stettin | 1914 | |
| Tx7-3502 | Saatziger Kleinbahnen 52Jh | AG Vulcan Stettin | 1927 | |
| Txn8-3811 | Kolberger Kleinbahn 40d | AG Vulcan Stettin | 1925 | |
| Ty6-3284 | Schmiegeler Kreisbahn 4″ | KraussMaffei | 1944 | |
| Tya6-3326 | Lycker Kleinbahnen 5′ | Arnold Jung Lokomotivfabrik | 1919 | _ |
| Tyb6-3406 | Warszawska Kolej Dojazdowa 70 | KraussMaffei | 1920 | _ |
| Tyb6-3407 | Schrodaer Kleinbahn 8 | Krauss | 1909 | |
| Tyn6-3632 | Greifenberger Kleinbahn 22c | AG Vulcan Stettin | 1928 | |
| Tyn6-3636 | Kreisbahn auf Alsen 42 | AG Vulcan Stettin | 1927 | |
| Ty 9785 | Cukrownia Gryfice | Orenstein & Koppel | 1921 | |
| Px48-3901 | Polskie Koleje Państwowe | Fablok | 1951 | |
| Px48-3912 | Polskie Koleje Państwowe | Fablok | 1954 | |
| Px48-3915 | Polskie Koleje Państwowe | Fablok | 1952 | |
| Px48-3916 | Polskie Koleje Państwowe | Fablok | 1950 | Czynny |
| MBxd1-348 | Greifenberger Kleinbahn T93 | Lilpop, Rau i Loewenstein | 1937 | |
| MBxd1-355 | Warszawska Kolej Dojazdowa 102 M | Lilpop, Rau i Loewenstein, Warsztaty Kolejowe w Piasecznie | 1952/53 | |
| MBxd1-358 | Polskie Koleje Państwowe | Lilpop, Rau i Loewenstein, Warsztaty Kolejowe w Piasecznie | 1962 | |
| MBxd1-359 | Polskie Koleje Państwowe | Lilpop, Rau i Loewenstein, Warsztaty Kolejowe w Piasecznie | 1962 | |
| Lxd2-462 | Polskie Koleje Państwowe | FAUR | 1978 | |
| MBxd2-311 | Polskie Koleje Państwowe | FAUR | 1986 |
Anw teren muzeum znajduje się także czynna obrotnica przeznaczona do parowozów. Co więcej, układ torowy skansenu łączy się z torami Gryfickiej Kolei Wąskotorowej, co czyni to miejsce jeszcze bardziej interesującym dla miłośników kolejnictwa.
Przypisy
- J.J. Kurowska-Ciechańska J.J., A.A. Ciechański A.A., Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach [online], POTORACH.pl [dostęp 22.05.2010 r.]
- A.A. Grabarska A.A., Protest w muzeum w Gryficach. Warszawa wywozi cenne eksponaty [online], GS24.pl Serwis Głosu Szczecińskiego [dostęp 22.05.2010 r.]
- Muzeum Kolejnictwa w Gryficach [online], Muzea w Polsce [dostęp 22.05.2010 r.]
- a b c Wąskotorówki zostają w Zachodniopomorskiem [online], Grupa Onet.pl SA [dostęp 22.05.2010 r.]
- a b A.A. Bojarun A.A., Kolejką do historii, dopóki nie zabierze jej nam Warszawa! [online], Stetinum.pl [dostęp 22.05.2010 r.]
- a b c d e M. Malczewski, Muzeum w Gryficach ’2010, „Świat Kolei” nr 8/2010, s. 28.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Sparta Gryfice | Lubieszewska Góra | Muzeum i Galeria „Brama” w GryficachOceń: Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach