Mury obronne w Gryficach

---

Położenie murów obronnych miasta

Mury obronne o owalnym kształcie były kluczowym elementem architektury obronnej w Gryficach, wytyczając granice Starego Miasta. Budowę tych imponujących fortyfikacji rozpoczęto w 1300 roku, zastępując wcześniejszą palisadę ziemno-drewnianą, która pełniła rolę pierwszego zabezpieczenia tego ośrodka. Mury te łączyły ze sobą liczne obiekty obronne, w tym bramy: Wysoką, Reską oraz Kamienną, a także trzy baszty obronne – Prochową, Młyńską i Mostową oraz sześć bastej.

Przedbramia, znane również jako barbakany, znajdowały się poza linią murów, po drugiej stronie rzeki Regi. Cała konstrukcja murów obronnych przebiegała wzdłuż współczesnych ulic: Murarskiej, Klasztornej, Nadbrzeżnej, Leśnej, Górskiej oraz Wałowej. Zachowane fragmenty tej monumentalnej budowli znajdują się pomiędzy ulicami Wałową, Górską a Niepodległości, a także wzdłuż biegu rzeki Regi, sięgając młyna.

Warto zauważyć, że niektóre pozostałości murów, które jeszcze kilka dekad temu były widoczne, zniknęły w wyniku zmian w zagospodarowaniu przestrzennym oraz działań urbanistycznych. Wyjątkowe fragmenty murów są charakterystycznie zwieńczone licem pulpitowym, co nadaje im unikalny charakter.

Podczas prowadzonych prac archeologicznych w rejonie południowej części ul. Wałowej odkryto relikty muru obronnego oraz zarejestrowano poziom osadowy fosy. Dodatkowe fragmenty fortyfikacji zostały również odkopane przy ul. Klasztornej. Te pozostałości murów obronnych zostały w 1955 roku wpisane do rejestru zabytków dziedzictwa narodowego (nr rej. 52 z 30 lipca 1955 r.), co potwierdza ich znaczenie historyczne i kulturowe.

Wygląd zabytku

W procesie wznoszenia murów miejskich wykorzystano przede wszystkim kamień oraz cegłę, które połączono zaprawą wapienną lub cementową. Najlepiej widoczny jest pierwszy materiał w okolicy ulicy Murarskiej, wzdłuż biegu rzeki Regi, a także w niektórych fragmentach, zwłaszcza przy ulicy Górskiej, gdzie pełni on rolę cokołu budowli. Z kolei cegła została ułożona w technologii wiązania wendyjskiego.

Warto zwrócić uwagę, że zewnętrzne fragmenty ceglanego muru zostały wzmocnione specjalnymi skarpami. Całkowita długość murów wynosiła 650 m, a ich rozpiętość wahała się od 200 do 350 m. Wysokość murów była zróżnicowana i wynosiła od 3 do 5 m, natomiast ich grubość w niektórych miejscach osiągała od 40 do 80 cm.

Mury obronne kończyły się blankami, co udokumentowane jest na rycinie miasta według projektu Johanna Wolfarta, znajdującej się w Wielkiej Mapie Księstwa Pomorskiego Eilhardusa Lubinusa z 1618 roku. Od wewnętrznej strony umieszczono schody oraz hurdycje, które były wykorzystywane do obserwacji i obrony miasta.

Budowla fortyfikacyjna zyskała dodatkowe wzmocnienia w postaci wału ziemnego, który został usypany w XVII wieku (poza odcinkiem od strony południowo-zachodniej) oraz w 1807 roku, w czasie obrony miasta przed atakiem wojsk napoleońskich.

Restauracja murów

W 2005 roku zrealizowano pierwszy etap rewitalizacji dziedzictwa kulturowego, który skupił się na fragmentach południowego muru obronnego. Zdecydowano się na rozbiórkę odcinka muru, rozpoczynającego się przy bramie Wysokiej i kończącego się nad rzeką Regą. Po zakończeniu prac remontowych mur przeszedł pełną restaurację, co przywróciło mu dawną świetność.

W 2010 roku Rada Miejska w Gryficach podjęła ważną decyzję i uchwaliła wsparcie dla III etapu rewitalizacji. W planach znalazła się dalsza restauracja obwarowań, co świadczy o dbałości miasta o jego historyczne dziedzictwo. Na realizację tych zamierzeń przewidziano kwotę 700 tysięcy złotych, która została zapisana w budżecie gminy na 2011 rok.

---

Oceń: Mury obronne w Gryficach

---